Performans sunumu yapan sporcular ve sanatçýlar genellikle iþleri gereði izleyici önünde performans sergilemek zorundadýrlar, bu durum onlarýn yüksek baský ve endiþe yaþamalarýna ve sonunda performanslarýna zarar verebilecek olumsuzluklara neden olabilmektedir. Psikologlar, yüksek becerilere ve iyi performans gösterme motivasyonuna raðmen beklenenden daha kötü performans göstermeyi ifade eden bu fenomeni "baský altýnda boðulma" (choking under pressure) olarak adlandýrdýlar.
Boðulma olgusu çoðunlukla spor alanýnda incelenmiþtir, ancak performans sanatlarýnda da baský altýnda performans düþüþünün söz konusu olduðu bilinen bir gerçekliktir. Bu düþüþün birçok nedeni olmasýna karþýn, bireyin bu parametrelerden zamana baðlý olarak kazandýðý beceriler nedeniyle daha az etkilenmesi gerektiði düþünülmektedir.
Oyunculuk ve spor alanlarýnda bulunan benzerlikler nedeniyle araþtýrmacýlar spor psikolojisi alanýndaki uygulamalarýný performans sanatlarý alanýna aktarmaya ve özellikle onlarý (sanatçýlarý) baský altýndaki performanslarý sýrasýnda test etmeye baþladýklarýnda, boðulmayý önlemek için tasarlanan uygulamalarýn, sanat alanýndaki performans kalitesi üzerinde büyük bir etkisi olmadýðý gözlemlenmiþtir. Spor alanýnda yapýlan ve oldukça yararlý bulunan bu uygulamalarýn sanat alanýndaki etkisi çok daha az olmuþtur.
Baþarýsýzlýk korkusunun; oyuncu ve sporcunun, performans sýrasýnda odaklanma ve bu odaklanmayý sürdürülebilir kýlma yeteneklerine doðrudan etki eden baþ psikolojik suçlu olduðu ifade edilmiþtir. Olumlu ve olumsuz duygu çalýþmalarý ve Optimal Enerji Profilleri, oyuncularýn ve sporcularýn kendilerini en iyi performans düzeyine götürecek olan, bireysel, duygu ve biliþ yöntemlerini belirlediklerinde en mükemmel performanslarýný gösterdikleri bilinen bir gerçekliktir. Baþarýsýzlýk korkusu; bir çok oyuncu ve sporcunun baþa çýkamadýðý yüksek yoðunlukta ve istenmeyen stres kaynaklarý yaratmaktadýr. Buna karþýn, bir çok sporcu gergin ve sinirli olma durumunun, performanslarý için daha yapýcý olduðunu belirtmektedirler. ORCID NO: 0000-0003-4989-4554
Anahtar Kelimeler: Oyunculuk, Sporcular, Stres, Korku
|
