Mevcut araþtýrmanýn amacý, bireysel sporlar ve takým sporlarý ile uðraþan sporcularda psikolojik kýrýlganlýk ile zihinsel dayanýklýlýk arasýndaki iliþkide biliþsel esneklik deðiþkeninin aracý etkisini sýnamaktýr. Ayrýca psikolojik kýrýlganlýk, zihinsel dayanýklýlýk ve biliþsel esneklik düzeylerinin yaþ, cinsiyet, spor türü, spor deneyim süresi deðiþkenlerine göre farklýlaþýp farklýlaþmadýðýný incelemektir. Çalýþmanýn örneklemini Türkiye’de Ýstanbul ilinde ikamet eden 18-62 yaþ arasýnda, takým sporlarýyla ve bireysel sporlarla uðraþan, en az 2 yýllýk spor deneyimine sahip ve lisanslý 196 kadýn 227 erkek olmak üzere toplam 423 gönüllü sporcu oluþturmaktadýr. Sporcularýn yaþ ortalamalarý 23,21(SS = ±7,98)’dir. Katýlýmcýlara kiþisel bilgi formunun yaný sýra “Sporda Zihinsel Dayanýklýlýk Ölçeði”, “Biliþsel Esneklik Envanteri” ve “Psikolojik Kýrýlganlýk Ölçeði” uygulanmýþtýr. Verilerin analizinde Process Macro eklentisi aracýlýðýyla IBM SPSS paket programý kullanýlarak bootstrap tekniðiyle aracýlýk ve çok deðiþkenli kovaryans analizi kullanýlmýþtýr. Elde edilen bulgulara göre biliþsel esneklik kontrol alt boyutu, zihinsel dayanýklýlýk kontrol ve mücadele alt boyutlarýnda cinsiyetler arasýnda anlamlý farklar olduðu görülmüþtür. Sporcularýn psikolojik kýrýlganlýk ile zihinsel dayanýklýlýk düzeylerinde, biliþsel esneklik kontrol edildiðinde cinsiyet, yaþ, spor türü ve spor deneyim süresi deðiþkenlerine göre anlamlý bir farklýlýk bulunmamýþtýr. Psikolojik kýrýlganlýk ve zihinsel dayanýklýlýk iliþkisinde biliþsel esnekliðin aracý rolünü test etmek için kurulan model anlamlý bulunmuþtur (p<0,0001). Araþtýrma sonuçlarý, sporcularýn zihinsel dayanýklýlýðýnýn ve psikolojik kýrýlganlýðýn belirlenmesinde biliþsel esnekliðin aracý etkisi olduðunu göstermektedir. Bu baðlamda, biliþsel esnekliðin sporculardaki duygusal ve zihinsel süreçlere olan etkileri önemli bir araþtýrma açýðýný doldurmaktadýr. Ayrýca bu çalýþma, spor performansýnýn artýrýlmasýna yönelik programlara yol gösterici olmasý açýsýndan da önemlidir. ORCID NO: 0000-0002-1698-3676, 0000-0003-3959-4478
Anahtar Kelimeler: Biliþsel Esneklik, Zihinsel Dayanýklýlýk, Psikolojik Kýrýlganlýk
|
