İpek; doğa koşulları, onu meydana getiren tırtıl böceği ve insan emeğinin mahsulü olarak insanlık tarihinin kadim zamanlardan beri elde edebildiği müstesna bir üründür. İpeğin elde edilme ve üretim şartlarındaki emeği, yumuşak dokusu, dayanıklılığı, parlaklığı, kullanım alanının çeşitliliği ve göz kamaştırıcı zarafeti bu olağan dışı kumaşın insan hayatında her daim var olmasını sağlamıştır.
Üretimi yaklaşık 5000 yıl öncesine kadar giden ipek yaygın kullanım alanlarıyla dünyanın her yanında muteber olmuş ve başından itibaren pek kıymetli bir emtiaya dönüşmüştür. Tüccarına astronomik karlar elde ettiren ipeğin dünyaya yayılışı ise kendi adıyla anılan yollarla mümkün olmuştur.
İpeğin Çin’den başlayan hikayesi Doğu Türkistan vaha şehirleri üzerinden yaygınlaşarak batıya doğru bir seyir izlemiştir. Dünyanın en eski ve en uzun ticaret yollarından birisi Asya'nın en doğusundan Avrupa’ya uzanırken taşıdığı en kıymetli ürünlerin başında gelen ipek, ismini bu yola 19.asırda verecektir. İpek Yolu sadece uluslararası bir ticaret yolu olarak kalmamış, kıtalar ve medeniyetler arası bir kültür taşıyıcısı olurken, ekonomik getirisi dolayısıyla da muazzam bir çekişmenin ana sebeplerinden birisini teşkil etmiştir.
Bu makalede ipeğin ortaya çıkışından başlanarak ticari bir meta haline gelişi ve dünyaya yayılarak elde ettiği uluslararası ekonomik kıymeti belgeler ışığında çeşitli tarihi örneklerle değerlendirilmiştir.
Makale ile ipek üretiminin ve ipeğin ticari bir meta haline gelişinin tarihi süreci ortaya konulurken, dünya ölçeğinde elde etmiş olduğu değerin kapsayıcı bir bakışla anlaşılması hedeflenmektedir. ORCID NO: 0000-0002-9404-7752, 0000-0002-1538-7311
Anahtar Kelimeler: Çin, Doğu Türkistan, Hun, İpek, İpek Yolu
|
