Mevcut araştırmanın amacı, bireysel sporlar ve takım sporları ile uğraşan sporcularda psikolojik kırılganlık ile zihinsel dayanıklılık arasındaki ilişkide bilişsel esneklik değişkeninin aracı etkisini sınamaktır. Ayrıca psikolojik kırılganlık, zihinsel dayanıklılık ve bilişsel esneklik düzeylerinin yaş, cinsiyet, spor türü, spor deneyim süresi değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını incelemektir. Çalışmanın örneklemini Türkiye’de İstanbul ilinde ikamet eden 18-62 yaş arasında, takım sporlarıyla ve bireysel sporlarla uğraşan, en az 2 yıllık spor deneyimine sahip ve lisanslı 196 kadın 227 erkek olmak üzere toplam 423 gönüllü sporcu oluşturmaktadır. Sporcuların yaş ortalamaları 23,21(SS = ±7,98)’dir. Katılımcılara kişisel bilgi formunun yanı sıra “Sporda Zihinsel Dayanıklılık Ölçeği”, “Bilişsel Esneklik Envanteri” ve “Psikolojik Kırılganlık Ölçeği” uygulanmıştır. Verilerin analizinde Process Macro eklentisi aracılığıyla IBM SPSS paket programı kullanılarak bootstrap tekniğiyle aracılık ve çok değişkenli kovaryans analizi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre bilişsel esneklik kontrol alt boyutu, zihinsel dayanıklılık kontrol ve mücadele alt boyutlarında cinsiyetler arasında anlamlı farklar olduğu görülmüştür. Sporcuların psikolojik kırılganlık ile zihinsel dayanıklılık düzeylerinde, bilişsel esneklik kontrol edildiğinde cinsiyet, yaş, spor türü ve spor deneyim süresi değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Psikolojik kırılganlık ve zihinsel dayanıklılık ilişkisinde bilişsel esnekliğin aracı rolünü test etmek için kurulan model anlamlı bulunmuştur (p<0,0001). Araştırma sonuçları, sporcuların zihinsel dayanıklılığının ve psikolojik kırılganlığın belirlenmesinde bilişsel esnekliğin aracı etkisi olduğunu göstermektedir. Bu bağlamda, bilişsel esnekliğin sporculardaki duygusal ve zihinsel süreçlere olan etkileri önemli bir araştırma açığını doldurmaktadır. Ayrıca bu çalışma, spor performansının artırılmasına yönelik programlara yol gösterici olması açısından da önemlidir. ORCID NO: 0000-0002-1698-3676, 0000-0003-3959-4478
Anahtar Kelimeler: Bilişsel Esneklik, Zihinsel Dayanıklılık, Psikolojik Kırılganlık
|
